การจัดพิธีหมั้นคือการที่ฝ่ายชายมอบของหมั้นให้กับฝ่ายหญิง และเป็นการให้เกียรติครอบครัวฝ่ายหญิง เพื่อเป็นการสัญญาว่าจะแต่งงานกัน การจัดงานหมั้นหากต้องการความเรียบง่าย อาจตัดขั้นตอนการแห่ขบวนขันหมากและการรดน้ำสังข์ออกไป โดยจะมีเพียงคู่บ่าวสาวและผู้หลักผู้ใหญ่ของทั้งสองฝ่ายในงานหมั้นคุยตกลงกัน เพื่อให้บรรยากาศดูอบอุ่นเป็นกันเอง การจัดงานหมั้นสมัยก่อนมักจัดที่บ้านของฝ่ายหญิง แต่ในปัจจุบันการเช่าสถานที่เพื่อจัดงานหมั้นกำลังได้รับความนิยมเนื่องจากมีความสะดวกสบายนั่นเอง
พิธีหมั้น มีขั้นตอนดังนี้
มอบขันหมาก
ฝ่ายชายจะเป็นผู้ที่จัดเตรียมขันหมากเพื่อนำไปหมั้นหมายฝ่ายหญิง โดยฝ่ายชาย และเฒ่าแก่หรือผู้หลักผู้ใหญ่ของฝ่ายชายจะเป็นผู้มอบขันหมากให้กับผู้ใหญ่ของฝ่ายหญิง
การเจรจาสู่ขอ
ผู้ใหญ่ของฝ่ายชาย หรือที่เรียกกันว่าเฒ่าแก่ จะพูดเจรจาสู่ขอฝ่ายหญิง โดยเฒ่าแก่ควรเป็นคู่สามีภรรยาที่ไม่เคยหย่าร้าง เป็นที่เคารพนับถือแก่บุคคลทั่วไป เพื่อให้เป็นสิริมงคลแก่ชีวิตคู่ ใช้ชีวิตกันไปจนเฒ่าจนแก่ แต่บางท้องถิ่นอาจมีเฒ่าแก่ทำหน้าที่สู่ขอเพียงคนเดียว แต่ต้องแต่งงานแล้วและไม่เคยมีการหย่าร้างเช่นเดียวกัน
สวมแหวนหมั้นและมอบของหมั้น
คู่บ่าวสาวแลกแหวนหมั้นกัน จากนั้นฝ่ายชายจะมอบสินสอดหมั้นให้กับฝ่ายหญิง เป็นอันเสร็จพิธีการหมั้นหมาย จากนั้นจะมีการเลี้ยงอาหารแขกที่มาร่วมงาน มักจะเป็นของว่างอย่างขนม หรือชา กาแฟ เพื่อให้รองท้องก่อน พอเสร็จพิธีการหมั้นทั้งหมดจึงจะจัดเลี้ยงอาหารมื้อหนักในช่วงเย็น
สิ่งที่ต้องเตรียมในขันหมากหมั้น
สำหรับขันหมากหมั้น ประกอบไปด้วยพานขันหมากเอก พานแหวน พานเงิน และพานทอง โดยแต่ละอย่างจะมีความหมายที่เป็นสิริมงคลด้านการใช้ชีวิตคู่และด้านการเงิน และจะต้องเตรียมสิ่งเหล่านี้ด้วย ได้แก่
- พลูจำนวน 8 เรียง ตัดก้านออก จากนั้นนำปูนแดงแต้มที่โคนใบพลู โดยให้แต้มไว้ทุกใบ และวางเรียงไว้รอบขัน จากนั้นนำผ้ามาคลุมไว้
- หมากดิบ 8 ลูก ให้ฝานก้นหมากดิบออก จากนั้นใช้ปูนแดงป้ายไว้ การทำแบบนี้เป็นสิ่งที่บ่งบอกว่าได้หมั้นหมายกันแล้ว
- ข้าวเปลือก งาดำ และถั่วเขียว อย่างละ 1 ถุง ธัญพืชเหล่านี้ปลูกง่าย ปลูกแล้วเจริญงอกงามดี ซึ่งหมายถึงการอวยพรให้คู่บ่าวสาวทำสิ่งใดก็ให้สำเร็จได้โดยง่าย มีทรัพย์สินเงินทองมากมาย
- ใบนาก ใบเงิน และใบทอง ช่วยเสริมสิริมงคลด้านเงินทอง
- ข้าวตอก 1 ถุง ข้าวตอกคือเมล็ดข้าวเปลือกที่นำมาคั่วให้เปลือกแตกจนเมล็ดข้าวมีลักษณะบานออก ซึ่งหมายถึงการอวยพรให้ความรักของคู่บ่าวสาวเบ่งบาน
สำหรับการจัดงานหมั้นและงานแต่ง เพื่อความสะดวกสามารถทำวันเดียวกันได้ โดยอาจเป็นการจัดพิธีหมั้นช่วงเช้า งานแต่งช่วงบ่าย ส่วนช่วงค่ำเป็นการเลี้ยงอาหารแขกที่มาร่วมงาน
